Met de herbestemming van kantoor tot woonhuis diende zich een unieke kans aan: niet om terug te keren naar het verleden, maar om het oorspronkelijke gedachtegoed van het huis te herwaarderen. De opgave was helder en gelaagd: een reversibele en respectvolle restauratie realiseren, met behoud en herstel van betekenisvolle elementen, de inpassing van hedendaagse woonkwaliteit en een zorgvuldige bouwfysische upgrade om het comfort te verhogen met reversibele ingrepen. Cruciaal was de keuze om niet te restaureren naar één vast moment in de tijd, maar om de ontwikkelgeschiedenis van het pand te erkennen en ruimte te geven aan eigentijds gebruik.
De renovatie begon met een grondig kleur- en bouwhistorisch onderzoek naar het oorspronkelijke ontwerp van het woonhuis en de tuin. Ingrepen uit het verleden hadden de interne logica van de plattegrond verstoord: gangen waren dichtgezet, zichtlijnen verdwenen, karakteristieke plafonds verlaagd en gevels en binnenwanden overgeschilderd in abstracte, moderne kleuren. Door deze aantastingen waar mogelijk terug te draaien, werd de oorspronkelijke helderheid en samenhang van het ontwerp opnieuw beleefbaar gemaakt.
In de restauratie is de gelaagdheid en balans tussen traditie en moderniteit voelbaar gehouden. In de woonvertrekken is bewust gekozen voor een ingetogen benadering: ruimte en licht krijgen de hoofdrol, terwijl originele details als accenten aanwezig blijven. Geen nostalgie, maar ingetogen moderniteit. Het centrale trappenhuis is hersteld als theatrale sleutelruimte van de woning: aftimmeringen op wanden en plafonds zijn verwijderd, herontdekte houten kolommen, korbelen, balkenplafonds, kraaldelen en ornamenten opnieuw zichtbaar gemaakt of, waar verdwenen, zorgvuldig gereconstrueerd. Teruggevonden fragmenten van wandschilderingen bleven waar mogelijk in situ bewaard, beschermd achter nieuwe panelen waarop de door Berlage zelfontworpen wanddecoraties weer zichtbaar zijn gemaakt. Op basis van historisch onderzoek zijn hier originele pigmenten gecombineerd met eigentijdse accenten, waardoor de ingetogen sfeer van het oorspronkelijke ontwerp opnieuw tot leven komt.
Wat betreft comfort en gebruik is het pand aangepast aan de eisen van deze tijd. Installaties zijn vernieuwd en zorgvuldig geïntegreerd, zonder aantasting van monumentale elementen. De volledige gebouwschil is, na grondig bouwfysisch onderzoek naar temperatuur en vochttransport in het metselwerk, voorzien van dampopen isolatie. Ook het dak kreeg aan de buitenzijde extra isolatie en in de vloeren is vloerverwarming aangebracht met minimale opbouwhoogte. Alle keuzes zijn reversibel en afgestemd op het behoud van zowel bouwhistorische als esthetische waarden.
Ook aan de buitenzijde is de oorspronkelijke uitstraling hersteld. Gemoderniseerde kozijnen zijn teruggebracht en voorzien van monumentenglas. Per gevelvlak en situatie is een zorgvuldige afweging gemaakt tussen thermisch comfort en behoud van originele glas-in-loodramen of getrokken glas en waar nodig achterzet-beglazing toegepast, onzichtbaar vanaf de straat. Door het herstellen van originele verticale stijlen in vensters en het terugbrengen van profileringen heeft het pand zijn historische coherentie herwonnen. Scheuren in metsel- en voegwerk zijn gerepareerd; natuursteen-, lood- en zinkwerk zijn op traditionele wijze hersteld. In elk detail is gestreefd naar het herleven van de architectonische taal van Berlage, met terughoudendheid als leidend motief.
Uit kleurhistorisch onderzoek bleek dat de oorspronkelijke kleurstelling van kozijnen en goten niet het standaard wit-groen was, maar een diepe okergroene toon. Deze eigenzinnige kleur is nu teruggebracht in dit al even eigenzinnige pand. De latere serre, weliswaar niet origineel, maar bouwhistorisch waardevol, is bewust in een afwijkende tint geschilderd, om het onderscheid tussen oud en nieuw subtiel te markeren. De originele voordeur bleek in een eerdere fase naar de zijgevel verplaatst. Vanwege risico op schade is deze daar behouden en is een nieuwe, ingetogen voordeur ingepast die zich voegt in het ensemble zonder geschiedvervalsing.
In het interieur is gekozen voor ingetogen luxe. Veel elementen zijn behouden, andere zijn met respect voor het bestaande toegevoegd. Parketvloeren, wandafwerkingen en stoffering zijn zorgvuldig geselecteerd om een harmonieuze verbinding tussen verleden en heden te creëren. Keuken en sanitaire ruimten zijn eigentijds vormgegeven, maar afgestemd op de schaal en detaillering van het monument. Een bijzonder detail vormt de vloer in de woonkamer: die bestaat uit hergebruikte vloerdelen afkomstig uit de Beurs van Berlage in Amsterdam, een subtiele verwijzing naar de volgende grote stap in Berlages oeuvre.
Ook buiten is met dezelfde zorgvuldigheid gewerkt. De tuin is opnieuw ingericht volgens de lijnen van het oorspronkelijke ontwerp van tuinarchitect Vroom. Historische elementen, zoals het tuinatelier, zijn behouden, terwijl de beplanting is afgestemd op hedendaags gebruik. Zo is ook de buitenruimte weer een betekenisvol onderdeel van het ensemble geworden.
Wat deze renovatie bijzonder maakt, is de ingetogenheid van het eindresultaat: geen spectaculaire transformatie, maar een zorgvuldige restauratie met balans tussen reconstructie, conservering en vernieuwing. Villa Heymans is opnieuw een woonhuis, met een ziel die voelbaar is in elke ruimte. De woning ademt geschiedenis, zonder museaal te zijn.
De renovatie kwam tot stand in samenwerking met diverse specialisten, waaronder de gemeentelijke afdeling Erfgoed, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), kleurhistoricus Gepkienes Brouwer, architectuurhistoricus Herman van Bergeijk, bouwbedrijf Kooi en Bart Vos, die betrokken was bij het interieurconcept.
