De liefde en aandacht die gegeven is aan projecten als de aanpak van Ring Zuid, Park Spoorgroen en de herinrichting van de Grote Markt laten duidelijk zien dat het doel was om iets terug te geven aan de stad. Dat ligt bij dit soort publiek geïnitieerde opgaven wellicht voor de hand, maar toch vinden we het goed om te benadrukken dat we onder de indruk zijn van het opdrachtgeverschap van de gemeente Groningen.

Andere opgaven zijn met eenzelfde mindset gemaakt, hebben we kunnen zien. Zo lijkt de renovatie van het pand aan de Poelestraat op het eerste gezicht alleen een keurig project. Maar als je verder kijkt, zie je welke impact op de kwaliteit van de binnenstad het heeft als je met deze zorgvuldigheid en dit historisch besef aan een opgave werkt.

Eenzelfde betoog kunnen we houden over Dudok aan het Diep. Hier is niet alleen het prachtige voormalige benzinestation van Dudok in alle glorie hersteld, maar geeft de buitenruimte het monument ook een podium. Tegelijkertijd is het een nieuwe verblijfsplek geworden. Dat zien we ook bij nieuwbouwprojecten zoals het Anda Kerkhoven Centre, waar de toevoeging van het gebouw gebruikt wordt om ruimtes in de stad opnieuw te definiëren.

Bij de inzendingen hebben we vooral ook gekeken welke projecten bestempeld kunnen worden als voorbeeldstellend. Waar kunnen ontwerpers, opdrachtgevers en bouwers inspiratie uit putten? Daarbij is het goed om te benadrukken dat we vakmanschap herkennen in alle inzendingen, ook in de niet-genomineerde projecten. We zagen dat met zorg en aandacht gerestaureerd is, dat bijzondere woningplattegronden zijn gemaakt in al even bijzondere gebouwen, en dat met oog voor detail is gewerkt aan civiele kunstwerken.

In een aantal projecten werden we getroffen door het bijzondere opdrachtgeverschap. Dat gebeurde bij camping De Kleine Wereld, waar opdrachtgeverschap, ontwerp en uitvoering heel dicht bij elkaar hebben gezeten. En natuurlijk bij Maggie’s Center, waar de moeilijke opgave om optimisme en intimiteit met elkaar te combineren fantastisch heeft uitgepakt. Hier heeft de architect zich wel heel nadrukkelijk ingeleefd in de bezoekers van het gebouw.

In de woningbouwprojecten herkennen we de worsteling die ontwikkelaars, architecten en bouwers overal tegenkomen: het in balans brengen van haalbaarheid en kwaliteit. Kun je daarmee nog een ontwerp maken dat specifiek is voor de plek? In het woongebouw Talent zagen we dat hier met veel aandacht aan gewerkt is.

We komen tot de conclusie dat ontwerpers, ontwikkelaars en bouwers in Groningen met veel generositeit aan de stad werken. En daarmee plannen maken die iets wezenlijks toevoegen aan die stad. Het inspireert ons met dezelfde energie en gulheid aan Den Haag te werken!

AFWEGINGEN

Bij de beoordeling van de plannen hebben we waardevolle gesprekken gevoerd over de manier waarop ontwerp en realisatie kunnen bijdragen aan de stad. Het was een moeilijke opgave om in deze hele diverse verzameling aan prachtige initiatieven tot een beoordeling te komen. Om hier een lijn in te krijgen hebben we voor onszelf een aantal criteria gedefinieerd die we als weging hebben gebruikt.

Voorbeeldstellend

Vinden we een project in zijn soort een voorbeeld dat een inspiratie en aanmoediging vormt voor anderen die met vergelijkbare projecten aan de slag gaan.

Vakmanschap

Herkennen we in het project op alle disciplines, opdrachtgeverschap, ontwerp en uitvoering dat hier met kennis en kunde is gewerkt aan een sublieme opgave.

Innovatie

Is een project in zijn soort vooruitstrevend, door ontwerpkeuzes, materiaalgebruik of functie die ons verrast en aan het denken zet. Gaat het een stap verder.

Relevantie

Is een project maatschappelijk relevant, wat draagt het bij aan de stad, inspireert het anderen om van betekenis te zijn.

Op basis van deze criteria heeft de jury besloten om twee projecten een eerste prijs toe te kennen, één project de tweede prijs, en één eervolle vermelding.

TWEE EERSTE PRIJZEN

Maggie's Center

Een fraai en ontroerend gebouw, de combinatie met de buitenruimte en de verschillende uitloopzones zijn natuurlijk en intiem. Het gebouw is makkelijk te doorgronden, het interieur is zacht en aaibaar. De ruimte omarmt je als het ware. De volume-opbouw aan de open zijde van het gebouw laat het gebouw prachtig opgaan in de omgeving, terwijl de patronen in de gevel, gebaseerd op de morse code voor ‘Save our souls’ optimisme ademen. De tuin als warme jas, het zoeken naar comfort in alles, ook in ruimtes die we daar normaal gesproken niet voor ontwerpen, zoals de wc. Met slimme verrassingen, zoals de raamstrook boven de voordeur, die niet alleen de entree extra hoogte geeft maar ook de medewerkers op de verdieping zicht geeft op wie er binnen komt.

Mensen die doordat wat ze in hun leven meemaken los in de ruimte zweven hebben geen houvast meer. In Maggie’s Center kunnen ze dat houvast weer terug vinden, door intimiteit en geborgenheid te bieden. Door een meer dan bevlogen team is tot op het laatste onderdeel van de inrichting, de kopjes zijn ook samen met de architect uitgezocht. Met beperkte middelen, veelal uit giften en donaties, is een in alles doordacht gebouw gerealiseerd. Een gebouw dat door haar functie relevant is voor de gemeenschap en in alles de liefde en aandacht ademt van een bevlogen team.

Maggie’s Center is wat de jury betreft de eerste prijs meer dan waard.

Dudok aan het Diep

Hier is op alle schaalniveaus een echte voorbeeldstellende opgave gerealiseerd. Het prachtige gebouwtje (een voormalig benzinestation, waarvan er ooit vele in Nederland stonden) van Dudok is in ere hersteld en aangepast naar vandaag. Ook past hier een compliment aan de gemeente Groningen die op strategisch niveau heeft nagedacht en sturing gegeven aan wat deze plek voor de stad kan betekenen. Hier is het monumentale gebouwtje op een podium geplaatst door de openbare ruimte aan te pakken, waarbij het team de maximale ruimte heeft opgezocht om waarde toe te voegen. Dat hier ook de Turfsingel in het plan is betrokken en hier de randen van het plan zijn opgerekt om ook het passerend verkeer meer kwaliteit te bieden is een hele goede ingreep.

Dit project toont aan dat de potentie van de plek opgezocht en uitvergroot kan worden, dat is hier heel goed gelukt. Het kan een inspiratie zijn voor andere plekken in de stad.

Dudok aan het Diep heeft ook een eerste prijs gekregen door de ruimtelijke vanzelfsprekendheid van de ingreep, de fraaie restauratie van het gebouw en de hoge kwaliteit van de uitvoering van de openbare ruimte.

TWEEDE PRIJS

Herinrichting Grote Markt

Het plein is mooi aangepakt, met een heldere visie op het gebruik van de verschillende zones en gebruikswaarden van het plein. Een gul plan waar veel ruimte aan de stad is terug gegeven. De vele publieke zitplekken geven ruimte aan ontmoeting en uitwisseling. Het concept is helder en goed doorgevoerd ook in de permanentie van de materialen (met een fraaie verwijzing naar Circus Maximus). Hier is echt nagedacht wat deze plek voor de stad kan betekenen. Het rechthoekige vlak op het plein met de nieuwe bomen, een spiegeling van het stadhuis, is wat de jury betreft een briljante ingreep die schaal geeft aan het plein. Alle wanden van het plein zijn heel anders, wat het een uitdaging maakt om hier één geheel van te maken. Door eenheid in kleuren en materialen is dit goed gelukt. De jury is ook zeer te spreken over de beeldregie voor de terrassen, waar bijvoorbeeld ook eenheid is gemaakt in kleuren van parasols. Het grote vlak met de gebakken klinkers zorgt dat het onder alle weersomstandigheden een fraaie plek is. Het ontwerpen voor de lange termijn zien we hier ook terug in de tijdloze materialen.

De jury was onder de indruk van de scherpte van het ontwerp, de vasthoudendheid van de sterke visie op gebruik en beleving en de vanzelfsprekendheid die eruit spreekt.

EERVOLLE VERMELDING

De Kleine Wildernis (De Kleine Wereld)

Het volledige plan waarbij een bestaande camping die sleets geworden was een upgrade heeft gekregen naar deze tijd, is erg goed gelukt. Het ingezonden toiletgebouw is een fraaie combinatie van materialen en voor deze kleine ruimte een mooi spel van open en gesloten. Er is ruimte om te ontmoeten en te ontwijken, precies wat hier nodig is. En dan de afwasplek, die vind je op veel campings op een soort restplek, terwijl het een belangrijk sociaal moment is van je dag als je aan het einde van de dag met anderen aan de afwas bent en de belevenissen van de dag kan doornemen. Hier sta je ook nog eens niet zij aan zij, maar naar elkaar kijkend. En natuurlijk heel tof dat de opdrachtgever zelf is gaan bouwen, die liefde zie je terug in de mooie combinatie van beton en hout. De sfeer is in alle onderdelen van de camping terug te vinden ook in het restaurant gedeelte, waar veel materialen uit het oude gebouw op een zorgvuldige manier opnieuw zijn ingepast.

De opgave is relevant voor het ommeland van Groningen, het biedt een podium voor de plek buiten de stad die een toevluchtsoord is voor rustzoekers. Waar bezoekers de volle waarde kunnen ervaren van de omgeving van Groningen.

De Kleine Wereld krijgt een eervolle vermelding van de jury omdat alles op deze camping in samenhang is ontworpen en het landschap zeer zorgvuldig is.

OVERIGE NOMINATIES (IN WILLEKEURIGE VOLGORDE)

Anda Kerkhoven Centre

Conceptmatig een enorm sterk verhaal, het gebouw gebruiken om een nieuwe overgang naar de stad te maken is zeer beloftevol, en zou kunnen bijdragen aan het structureren van een nogal eclectische omgeving. De sculpturaliteit van het gebouw is sterk, zowel exterieur als interieur. Tegelijkertijd zorgt het sculpturale ervoor dat het gebouw wat afstandelijk wordt wat moeilijk te rijmen valt met de functie, waar je hoopt dat jonge mensen geïnspireerd raken. De uitvoering laat tevens de kwetsbaarheid van sculpturale gebouwen zien, die moet dan ook puntgaaf zijn. Het gebouw heeft de overmaat die je meer gebouwen zou gunnen, maar niet overal in het gebouw wordt die overmaat ook benut.

Revitalisering Poelestraat 24 & 26

Het project Poelestraat is een zeer zorgvuldige restauratie én herinterpretatie van de gevels, waarbij nauwgezet in kaart is gebracht hoe dit gebouw door de tijd is veranderd. Er zijn inventieve plattegronden gemaakt om het gebouw op een moderne manier te kunnen gebruiken, en kan als inspiratie dienen voor toekomstige transformaties in de binnenstad. Het terugbrengen van ‘de knip’ tussen de beide gebouwen toont aan dat hier met liefde naar ieder detail is gekeken. Het gebouw zit in een hoger prijsniveau, daarmee vindt de jury dat het niveau van interieurafwerking in de woningen teleurstelt, hier had met meer aandacht een passender resultaat bereikt kunnen worden.

Aanpak Ring Zuid

De transformatie van de zuidelijke ringweg naar een gedeeltelijke tunnel is een erg goed gelukte ingreep die veel impact heeft op een groot deel van de stad en waar veel kwaliteit wordt toegevoegd. Er ligt een duidelijke visie op de grote schaal met op een aantal plekken goede ontwerpaandacht voor de kleine schaal; de jury heeft grote waardering voor de wijze waarop bij de onderdoorgangen en entrees omgegaan is met de baksteen-detaillering. Een ingreep die voor de stad veel kwaliteit toevoegt door een grote infrastructurele ader uit het beeld te halen. In het ontwerp van het landschap zijn veel verschillende ideeën uitgevoerd, waar de jury niet altijd de samenhang in ziet. Hier hadden andere keuzes gemaakt kunnen worden die de potentie van dit stadspark beter hadden benut.

Talent

Een klassiek ogend woongebouw met goed gelukte volume-opbouw en een mooie plint die het gebouw verankerd in zijn omgeving. De gevelsteen past goed bij het ontwerp en de diepe negges en details met diepte in de gevel zorgen ervoor dat er op verschillende schalen levendigheid te zien is. Ten opzichte van veel andere woningbouwplannen onderscheidt dit plan zich door de textuur in de gevel en de zorg die aan de plint is besteedt. Natuurlijk was het fijn geweest als de plint meer hoogte had gekregen en we missen in de inrichting van de algemene ruimte in de plint de stem van de bewoners, de talenten van de toekomst. De architect had een sterke wens om de gevel verticaliteit te geven, de jury vindt het jammer dat de balkons in de voorgevel daar niet voldoende aan bijdragen.

Park Spoorgroen

Het langgerekte parkje is een ingreep die veel kwaliteit toevoegt. Die kwaliteit zit hier nadrukkelijk niet in bijzondere ontwerpkeuzes maar in de impact die het heeft op de aanliggende buurten. De profielen zijn heel nadrukkelijk op het dagelijks gebruik ontworpen en voegen daarmee veel kwaliteit toe, hier is het maximale uit de plek gehaald met minimale middelen om betekenis te geven aan leven in de stad. De jury had graag gezien dat alle onderdelen van de context, zoals bijvoorbeeld de voetbalkooi, door het team meer in het ontwerp waren omarmd, nu lijkt het alsof er teveel omheen ontworpen is.

VAKJURY GRONINGER ARCHITECTUURPRIJS 2025:

• Dorte Kristensen, architect en partner bij Atelier PRO architekten;

• Richard Koek, stedenbouwkundige en landschapsarchitect bij Gemeente Den Haag;

• Bregit Jansen, architectuurhistoricus en bestuurssecretaris bij Haag Wonen;

• Froukje van de Klundert, stedenbouwkundig ontwerper en architect bij PosadMaxwan;

• Edward van Dongen, directeur identiteit en vernieuwing bij ERA Contour B.V.